موضوع که امروزه بیشتر شنیده می‌شود و افراد به سادگی از کنار آن رد می‌شوند مسأله اعتیاد روانی یا همان اعتیاد ذهنی است. برخی گمان می‌کنند اعتیاد روانی کاملاً از اعتیاد جسمی جداست یا اصلاً اعتیاد محسوب نمی‌شود. در این مطلب سعی داریم به زبان ساده و کاملاً علمی به موضوع اعتیاد روانی چیست بپزدازیم.
انسان سالم برای انجام برخی اعمال حیاتی از خود ولع نشان می‌دهد و می‌خواهد در اولین فرصت این نیاز‌هایش را برطرف کند چون اگر دیر بجنبد زندگی‌اش به مخاطره می‌افتد. اعمالی مانند خوردن غذا زمانی که گرسنگی‌ایم و نوشیدن آب هنگامی تشنه‌ایم. برطرف کردن این نیاز‌ها لذت بخش بوده و مراکزی در مغز که مسئول لذت هست را فعال می‌کند. درنتیجه این فرآیند دوپامین از مغز ترشح می‌شود.
دوپامین چیست؟
دوپامین ماده‌ای است که انسان را به سوی ادمه‌ی زندگی هل می‌دهد. هر کار و عملی که باعث زنده ماندن شود باعث ترشح دوپامین می‌شود. ترشح دوپامین لذت بخش است و احساس خوبی در فرد ایجاد می‌کند.
لذت نوشیدن آب خنک وقتی خیلی تشنه هستیم، لذت خوردن غذا وقتی بشدت گرسنه‌ایم و لذت برقراری رابطه عاطفی با کسی که دوستش داریم. همه‌ی این لذت‌ها مدیون دوپامین مغزمان هستیم.وقتی غذایی می‌خوریم، آبی می‌نوشیم و رابطه جنسی برقرار می‌کنیم دوپامین بصورت کاملاً طبیعی از مغز ترشح شده و احساس لذت و زنده بودن را به ارمغان می‌آورد.
سؤال اساسی اینجاست که مواد اعتیادآوری مانند ماریجوانا که وابستگی یا اعتیاد روانی ایجاد می‌کنند چه تغییراتی در مغز و دوپامین مغزمان ایجاد می‌کنند؟
منظور از اعتیاد روانی در ماری جوانا چیست؟
این مواد به سرعت جذب خون شده و روی مغز اثر می‌گذارند و باعث ترشح فورانی و غیر طبیعی دوپامین از آن می‌شوند. دوپامینی که باید درحالت طبیعی و با غذا، آب و رابطه جنسی ترشح می‌شد، حال با ماده‌ای از بیرون تحت تأثیر قرار گرفته و ترشح می‌شود. در این حالت چه اتفاقی در مغز می‌افتد؟
فرآیند‌های طبیعی که باعث ترشح دوپامین می‌شدند دیگر لذت بخشی قبلی خود را از دست می‌دهند. غذا خوردن و رابطه جنسی دیگر لذت گذشته را از دست می‌دهند. چون ترشح دوپامین مغز به این مواد وابسته شده است. وابستگی ترشح دوپامین به این مواد اعتیادآور شروع وابستگی روانی است. درنهایت ترشح طبیعی دوپامین و لذتی که بدنبال آن ایجاد می‌شد کاهش می‌یابد. مصرف این مواد اعتیادآور است که لذت بوجود می‌آورد نه کار‌های روزمره که قبلا لذت بخش بودند، مانند خوردن غذای خوب و برقراری رابطه جنسی با کسی که دوستش داریم.
بنابرین فرد بدون مصرف این مواد اعتیادآور علاقه و روحیه‌ای برای انجام کار‌های روزمره ندارد. باید این مواد را مصرف کند تا بتواند غذایی بخورد. باید مواد مصرف کند تا روابط خود را ادامه دهد و در آخر اینکه همه جوانب زندگی‌اش وابسته می‌شود به مواد مخدر.
تعامل ذهن و جسم
از طرفی دیگر تعامل ذهن و جسم قابل تفکیک از هم نیست. فکر کردن به موضوعی خاص می‌تواند جسم را تحت تأثیر قرار داده و تغییراتی را در آن ایجاد کند. بطور مثال تصور کنید در شرایط استرس‌زا مانند مصاحبه کاری قرار دارید چه اتفاقی در بدن رخ می‌دهد؟
بمحض شروع جلسه ضربان قلب تندتر می‌شود، دهان خشک می‌شود، تنفس تند و سطحی شده و شکم شروع می‌کند به صدا‌های عجیب و غریب در آوردن. همه چیز قبل از جلسه عادی بوده است اما به محض شروع جلسه بدن شروع به واکنش دادن می‌کند. چه اتفاقی در بدن افتاده است؟ جواب سؤال این است:
ذهن شروع به تحت تأثیر قرار دادن بدن می‌کند. پس نتیجه می‌گیریم بین ذهن و جسم رابطه‌ای جدا نشدنی وجود دارد که هرکدام می‌تواند دیگری را تحت تأثیر قرار دهد.
بعضی از مواد اعتیادآور وجود دارند که اعتیاد به آن‌ها بیشتر روانی است.
فردی که دچار اعتیاد روانی به این مواد می‌شود وقتی که به مصرف آن‌ها فکر می‌کند بدنش تحت تأثیر قرار می‌گیرد. ضربان قلبش تند می‌شود، تعریق می‌کند و تکلمش دچار تغییر می‌گردد. فردی که قبل از مصرف این مواد هیچ احساسی به آن‌ها نداشت الان تنها با فکرکردن به این مواد دچار حالات هیجانی می‌شود. این فرد باید این ماده‌ای مصرف کند تا به آرامش روانی و ذهنی برسد.
فردی که بعلت مصرف مواد دچار اعتیاد روانی شده است در حالت رخوت و سستی دائمی قرار دارد. رخوتی که بخاطر مصرف ماده مخدری خاص مانند ماریجوانا و… ایجاد شده است و تنها راه برای خروج از این رخوت دائمی انجام رفتاری خاص است. این رفتار خاص و اجباری مصرف مواد اعتیادآور است.
در اعتیاد روانی فرد برای مصرف ماده اعتیادآور ولع دارد. ذهنش چنان درگیر این مسأله است که نمی‌تواند به چیز دیگری بجز آن فکر کند یا ذهنش را به موضوع دیگری منحرف سازد. اعتیاد روانی باعث شده تا تمام افکار و ذهنیاتش تحت تأثیر انجام رفتاری خاص و اجباری قرار بگیرد. فردی که دچار اعتیاد روانی است اول باید ماده مذکور را مصرف کند تا آرام شود و سپس به سایر کار‌های روزمره‌اش بپردازد.
در اعتیاد روانی رخوتی دائمی گریبانگیر فرد است. ولع و عطش برای مصرف همیشگی است و تنها راه خروج از این حالت مصرف ماده اعتیادآور مانند ماریجوانا است.
نابودی زندگی در اعتیاد روانی
افراد دچار اعتیاد روانی به راحتی از خانواده، دوستان یا کار خود کناره‌گیری می‌کنند. اولویت آن‌ها مصرف مواد است. تمام فکر و ذکرشان پیدا کردن جیره‌ی بعدی برای رسیدن به نشئگی می‌باشی.
فردی که قبلاً زندگی عادی داشت حالا باید مصرف کند تا زندگی روال عادی خود را از پیش بگیرد.