وابستگی جسمی به مواد مخدر

اگر عملکرد طبیعی جسم به حضور ماده‌ای از خارج بدن وابسته شود می‌گوییم وابستگی جسمی اتفاق افتاده است. در چنین شرایطی برای اینکه اعضای بدن وظایف خود را به درستی انجام دهند به حضور ماده‌ای خاص از خارج بدن وابسته می‌شوند. وابستگی جسمی به مواد مخدر چگونه ایجاد می‌شود؟

مواد مخدر مانند الکل، شیشه، ماریجوانا (یا همان گل) با ایجاد نشئگی لذت بخش، ایجاد حس آرامش، احساس صمیمیت عاطفی با دیگران مغز را تحت تأثیر قراد می‌دهند. هرچه مدت زمان و تعداد دفعات مواجهه فرد با مواد مخدر بیشتر شود احتمال وابستگی بیشتر شده و وابستگی جسمی شدیدتر خواهد بود.

وابستگی جسمی با دو مؤلفه مشخص می‌شود:

1. فرآیند افزایش ظرفیت
2. سندرم ترک

1. افزایش ظرفیت یکی از ویژگی‌های وابستگی جسمی به مواد مخدر می‌باشد که به مرور زمان اتفاق می‌افتد.

در روز‌های نخستین اعتیاد یعنی زمانی که بدن تازه با مواد مخدر مواجه می‌شود مقدار ناچیزی از مواد مخدر فرد را به حالت نشئگی می‌رساند. درحالی وضعیت همیشه بدین منوال نخواهد بود که با مصرف مقادیر ناچیزی از مواد نشئگی ایجاد شود. بلکه به مرور زمان و پس از گذشت مدتی از مصرف مواد، باید مقدار ماده مصرفی بیشتر شود. چون بدن به این حضور این مواد عادت می‌کند. اگر فرد در معرض مقادیر بالاتری از مواد مخدر قرار نگیرد نشئگی مطلوب اتفاق نخواد افتاد.

بدین ترتیب حجم مصرف مواد و همچنین تعداد دفعات مصرف مواد مخدر افزایش خواهد یافت. به این فرآیند که نیاز بدن به مواد مخدر با گذشت زمان بیشتر می‌شود افزایش ظرفیت می‌گویند بعبارتی ظرفیت بدن نسبت به مواد مخدر بیشتر می‌شود.

2. دومین ویژگی اعتیاد جسمی سندرم ترک یا همان علائم ترک می‌باشد که بدنبال قطع ناگهانی مصرف مواد مخدر ایجاد می‌شود.

علائم سندرم ترک بسته به نوع مواد مخدر متفاوت است. دردبدن، تعریق، افزایش ضربان قلب تهوع و… از جمله‌ی آن‌ها می‌باشند. اما چرا قطع ناگهانی مصرف با علائم ترک همراه است؟
وقتی فردی بطور منظم مواد مصرف کند و از طرفی نیز مدت زمان زیادی دچار اعتیاد به مواد مخدر باشد، بدن به حضور ماده مخدر عادت می‌کند و عملکرد طبیعی‌اش بدون حضور آن ماده مخدر امکان‌پذیر نمی‌شود. حال اگر چنانچه فردی بطور ناگهانی مصرف ماده مخدر را قطع کند بدن به فریاد درمیاید “که هرطور که شده ماده را پیدا کن تا به آرامش برسم”. در این حالت می‌گوییم فرد نسبت به آن ماده مخدر دچار وابستگی شده است و اگر آنرا در اختیار نداشته باشد بطور جسمی شکنجه می‌شود و تمام اعضای بدن سر، معده، ماهیچه، استخوان‌ها احساس ناخوشایندی دارند. برای اینکه که بدن به حالت طبیعی خود برگردد فقط و فقط باید ماده مخدر به بدن برسد. پس می‌گوییم که اعتیاد فرد به اعتیاد جسمی تبدیل شده است.  

بطور خلاصه وابستگی جسمی دارای دو ویژگی اساسی است:

• اول اینکه در این نوع وابستگی ظرفیت افراد نسبت به مواد مخدر بالاتر می‌رود یعنی به مرور زمان تعداد دفعات و حجم مصرف مواد بیشتر می‌شود. که به آن افزایش ظرفیت گفته می‌شود.
• دوما قطع ناگهانی مصرف مواد مخدر باعث بروز علائم جسمی مانند درد بدن، تعریق، تهوع و… می‌شود که به آن سندرم ترک گفته می‌شود.

اگر فردی بدنبال مصرف مواد مخدر این دو حالت را تجربه کند می‌توان گفت که دچار وابستگی جسمی شده است.